Enoch Godongwana, minister van finansies, het Woensdag 2024/25 sy mediumtermynbegroting-beleidsverklaring, of minibegroting, in die nasionale vergadering ter tafel gelê. Die beleid, wat die eerste van die nuwe regering van nasionale eenheid (GNU) is, fokus op inklusiewe groei, makro-ekonomiese stabiliteit en strukturele hervorming.

Dié minibegroting het die regering se strategie uiteengesit oor hoe om die ekonomie na ’n hoër en meer inklusiewe groeipad op te hef.

“Die regering het aangekondig dat die totale staatsbesteding na verwagting sal styg van R2,4 biljoen in 2024/25 tot R2,8 biljoen teen 2027/28, met ’n toename van 7,8% in sektore soos landbou en toerisme,” sê Johann Kotzé, uitvoerende hoof van AgriSA.

Godongwana sê die strategie is geanker op die handhawing van makro-ekonomiese stabiliteit, die implementering van strukturele hervormings, die ondersteuning van groeibevorderende infrastruktuur en die bou van staatsvermoë.

’n Paar van die hoogtepunte, deur Moneyweb:

Die surplus op die lopende rekening het in 2021 tot 3,7% gestyg as gevolg van meevallerdividende wat deur maatskappye betaal is. Hierdie surplus sal in 2022 tot 0,6% verminder.

Inkomste-invordering het teikens oor die meeste belastingkategorieë oorskry, en is opwaarts hersien met R83,5 miljard tot R1,68 biljoen vir die huidige boekjaar. Dit het die regering in staat gestel om die begrotingstekort van 4,9% van die BBP in 2022/23 tot 3,2% in 2025/6 te verminder, wat ook van die risiko’s van hoër rentekoste sal dek.

‘Sedert 2007/08 het openbare skuld sewevoudig gestyg’

Dit sal die behoefte om nuwe skuld uit te reik verminder en die regering in staat stel om die styging in skulddelgings beter te bestuur, skulddienskoste in toom te hou en groei geleidelik in die basislyne van sleuteldienslewering en infrastruktuurprogramme te herstel.

Die regering gebruik meevallerbelastingontvangste om die staatskuld op 71,4% van die BBP in 2022/23 te stabiliseer, wat dit teen 2024/25 tot 69% verminder. Hierdie stabilisering kom twee jaar vroeër as wat aan die begin van vanjaar voorspel is.

Sedert 2007/08 het openbare skuld sewevoudig gestyg, van R577 miljard tot meer as R4 biljoen in 2021/22. Gevolglik oorskry betalings op die rente vir hierdie skuld nou besteding aan noodsaaklike dienste soos gesondheid en sekuriteit. Rentebetalings sal teen 2025 tot 4,8% van die BBP styg.

Minister of Finance, Mr Enoch Godongwana, yesterday tabled the Medium Term Budget Policy Statement (MTBPS) in Parliament. Access all the documents here: https://t.co/P443XpKM1t #MTBPS2024 pic.twitter.com/2h4inmCQiN

— National Treasury RSA (@Treasury_RSA) October 31, 2024

Oor die volgende twee jaar sal R66,9 miljard vir gesondheid, onderwys en die verskaffing van gratis basiese dienste deur die plaaslike regering bewillig word.

Die Covid-toelae vir maatskaplike verligting word vir nog ’n jaar verleng.

Huishoudelike inflasie het in Julie ’n hoogtepunt van 7,8% bereik, die hoogste in 13 jaar, voordat dit tot 7,5% afgeneem het.

"The Medium Term Budget Speech is a reflection of some of the things that the DA has been fighting hard for." - @jsteenhuisen, DA Leader

? No more bailouts for failing SOEs
? Public-private partnerships
? Prioritising investment

It's all about economic growth and jobs! pic.twitter.com/JnHHxQJMHu

— Democratic Alliance (@Our_DA) October 30, 2024

R11,3 miljard word aan infrastruktuurinvestering toegeken, insluitend die rehabilitasie van beskadigde munisipale infrastruktuur en die opknapping van provinsiale paaie. R6 miljard is aan ramphulp bewillig, waarvan die meeste aan heropboupogings in Kwazulu-Natal gaan ná vloedskade vroeër die jaar.

Verskeie inisiatiewe is begin om plaaslike regering te versterk, met Eskom se munisipale skuldverligtingsprogram as een van die sleutelpogings.

Net 50 munisipaliteite het aktiewe finansiële herstelplanne, terwyl die res steeds sukkel met inkomste-generering.

MEDIUM TERM BUDGET POLICY STATEMENT 2024

To foster inclusive growth, Government will continue to work on assessing the suitability of monetary policy targets, and to improve the levers of macroeconomic policy coordination.

To read the full MTBPS speech, visit:… pic.twitter.com/kcbZqYtWIn

— South African Government (@GovernmentZA) October 31, 2024

Godongwana het in sy mediumtermynbegroting uitgelig dat die Mangaung-, Enoch Mgijima- en Lekwa-munisipaliteite onder nasionale ingryping is weens voortdurende finansiële uitdagings.

Om Eskom se langtermyn finansiële lewensvatbaarheid te verseker, sal die Nasionale Tesourie tussen een derde en twee derdes van Eskom se R400 miljard skuld oorneem, as deel van ’n reeks hervormings wat bedoel is om dit finansieel volhoubaar te maak.

Dit sal Eskom in staat stel om op aanlegprestasie en roosterstabiliteit te fokus. Eskom is ook in die proses om in drie afsonderlike maatskappye ontbondel te word.

The African National Congress (ANC) welcomes the resolute Medium-Term Budget Policy Statement (MTBPS) which sets out a pro-growth agenda to address South Africa’s prolonged economic and fiscal weakness as presented by the Honourable Minister of Finance, Comrade Enoch Godongwana.… pic.twitter.com/taX77ODlQX

— ANC SECRETARY GENERAL | Fikile Mbalula (@MbalulaFikile) October 30, 2024

Die regering bewillig in die huidige jaar R30 miljard aan Denel, SA Nasionale Padagentskap (Sanral) en Transnet om staatsgewaarborgde skuld te delg, in die geval van Sanral en Denel, en om vloedbeskadigde infrastruktuur te herstel en vir lokomotiefkapasiteit, in die geval van Transnet.

Altesaam R2,9 miljard is aan Transnet bewillig om onbenutte lokomotiewe weer in diens te bring en spoorkapasiteit te verbeter. ’n Verdere R2,9 miljard is bewillig om vloedskade in Kwazulu-Natal te hanteer.

‘SOE-befondsing sal gepaard gaan met streng voorwaardes, vereistes’

Hierdie aksies, wat daarop gemik is om verlammende skuld in staatsbeheerde maatskappye te verminder, behoort vinniger ekonomiese groei en inkomste-invordering te bevorder terwyl voorwaardelike aanspreeklikhede verminder word.

SOE-befondsing sal in die toekoms gepaard gaan met streng voorwaardes en vereistes daarna. Nie-nakoming van hierdie voorwaardes sal geen befondsing beteken nie.

OFM Nuus mvh