Talle van die 246 zama-zamas wat na die oppervlak gebring is, was in ’n verswakte toestand weens honger en ontwatering. Nege word onder polisiebewaking gehospitaliseer.

Lewensgevaarlike, onmenslike toestande

“Geen mens moet aan lewensgevaarlike en onmenslike toestande onderwerp word nie,” sê Pakes Dikgetsi, Cope-politikus. 

“Die grusame en afgryslike foto’s en inligting wat nou na vore kom, beeld ’n regering uit wat daarop ingestel is om hongersnood, ontmensliking en ander geweldsvorme te gebruik, terwyl desperate mense ’n bestaan probeer voer (diep onder) die aarde.”

James Lorimer, DA-LP, benadruk in ’n skrywe aan pres. Cyril Ramaphosa die “dringende behoefte” aan ’n omvattende ondersoek na die Stilfontein-gebeure. “Die humanitêre ramp het aansienlike aandag getrek, binnelands sowel as buitelands,” sê hy.

Die DA vra dat die rol van regeringsagentskappe, veral wetstoepassers en die departement van minerale hulpbronne, wat verantwoordelik is vir die bestuur en bekamping van onwettige mynbedrywighede, ondersoek word.

‘Voorkomende maatreëls moet ondersoek word’

“Die betrokkenheid van die privaat sektor, die oorsaak van die krisis, die uitwerking van zama-zamabedrywighede, die regering se optrede in reddingsoperasies en watter voorkomende maatreëls getref kon word, moet onder die soeklig geplaas word.”

Die mynkrisis skets ’n donker prentjie van “die onbevoegdheid van wetstoepassing, die mislukking van intelligensiedienste en die ontmensliking van swart en ongedokumenteerde individue in Suid-Afrika”, meen die EFF.

EFF To Report City Of Johannesburg MMC Kenny Kunene To The South African Human Rights Commission For Remarks Regarding Slaughter And Skinning Of Illegal Miners.

-As a former convict himself, who stole the money of the poor through fraud and ponzi-schemes, Kunene does not have… pic.twitter.com/qArIcBwbT6

— Economic Freedom Fighters (@EFFSouthAfrica) January 19, 2025

“Die hof se ingryping bewys dat alternatiewe benaderings wat menseregte respekteer en gemeenskapsbetrokkenheid behels, uit die staanspoor aangewend kon en moes gewees het. Pleks daarvan het die regering se weiering om vroeër op te tree onnodige lyding en lewensverlies tot gevolg gehad.”

Komitee wil staat van moord aankla

Christopher Rutledge van die Stilfontein-krisiskomite beweer amptenare se opmerkings dui daarop dat die mynwerkers “aan hul eie genade oorgelaat gaan word”. 

Hy sê die komitee oorweeg ’n aantal regsopsies, insluitend om individue en die staat van moord aan te kla.

Intussen beskuldig die vakbond Giwusa die regering en polisie van ’n “staatsgeborgde slagting” wat 78 mense se lewe gekos het. Hy beweer die polisie het ’n skag ná die voltooiing van die reddingsoperasie gebombardeer, maar die owerheid ontken dit ten sterkste.

OFM Nuus/Christine van der Westhuizen cg