Suid-Afrika hou volgende week sy sewende demokratiese verkiesing. Kiesers sal vir die eerste keer drie stembriewe in plaas van twee ontvang.

Ná die wysiging van die Kieswet in April 2023, sal die 27,79 miljoen geregistreerde kiesers drie stembriewe ontvang om kandidate te kies om hulle in die Nasionale Vergadering en Provinsiale Wetgewers te verteenwoordig.

Die Verkiesingskommissie (OVK) het kiesers versoek om elkeen van hierdie drie stembriewe noukeurig te bestudeer en te merk, voordat dit in die stembus gegooi word. “Ons beroep op kiesers is om te onthou dat hulle net een kruisie op elke stembrief kan trek. Meer as een kruisie sal lei tot ’n bederfde stembrief en nie getel word nie.

“Hierdie wysiging het die kiesstelsel hersien om onafhanklike kandidate toe te laat om in die streek- (provinsie-tot-nasionale) vlak van die Nasionale Vergadering en die Provinsiale Wetgewers deel te neem,” het Sy Mamabolo, OVK se hoofverkiesingsbeampte (HUB), gesê. 

“Hoewel die verskynsel van drie stembriewe aan kiesers in verskeie plaaslike munisipaliteite bekend sal wees, sal dit nuut wees vir kiesers in metropolitaanse gebiede en vir die eerste keer in algemene verkiesings vir nasionale en provinsies,” het Mamabolo gesê.

[ROC Launch] As we stand on the eve of the 2024 National and Provincial Elections, allow me to express the profound gratitude of the Electoral Commission for the unwavering commitment of all South Africans to upholding the sacred principles of our democracy. - Sy Mamabolo, CEO of… pic.twitter.com/Lrq6pOmTMZ

— IEC South Africa (@IECSouthAfrica) May 22, 2024

Die drie stembriewe:

Die Nasionale Stembrief: Hierdie stembrief sal bestaan uit ’n lys van politieke partye wat meeding om 200 setels in die Nasionale Vergadering. Hierdie stembrief sal gebruik word om vir politieke partye te stem. Daar is tans 52 partye wat op hierdie stembrief sal wees en die opset sal ’n dubbelkolom wees.

Die streek- of provinsie-na-nasionale stembriewe: Dit sal politieke partye en onafhanklike kandidate hê wat meeding vir die setels wat vir elke provinsie in die Nasionale Vergadering gereserveer is. Kiesers sal hierdie stembrief gebruik om ’n politieke party of ’n onafhanklike kandidaat te kies om hulle in die Nasionale Vergadering te verteenwoordig. Die aantal deelnemers wissel van 30 tot 44 op streekstembriewe. 

Die provinsiale stembriewe: Hierdie stembrief is uniek aan elke provinsie en sluit partye en onafhanklike kandidate in wat meeding om setels in elke onderskeie provinsiale wetgewer. Hierdie stembrief sal kiesers in staat stel om óf ’n politieke party óf ’n onafhanklike kandidaat te kies om hulle in provinsiale wetgewers te verteenwoordig. 

??We've arrived! Welcome to the National Results Operations Centre at Gallagher Estate, Midrand, for the #SAelections24. pic.twitter.com/jk22FyL7eR

— IEC South Africa (@IECSouthAfrica) May 22, 2024

Die Kommissie het besluit dat die ontwerp van die stembriewe deur die volgende identifiseerders ondersteun sal word:
- Volle geregistreerde naam van die party.
- Die foto van die geregistreerde partyleier.
- Geregistreerde verkorte naam van die party.
- Die geregistreerde embleem of simbool van die party.

Ten opsigte van onafhanklike kandidaat sal die stembriewe die volgende hê:
- Die naam van die onafhanklike.
- Die foto met die gesig van die onafhanklike.
- Die woord “ONAFHANKLIK”.

Daar is ’n totaal van 400 betwiste setels in die Nasionale Vergadering. Die proporsionele verteenwoordiging (200) setels sal slegs deur politieke partye betwis word en daar is ’n toegewyde stembrief vir hierdie vlak van die Nasionale Vergadering.

[Photos] Get a glimpse of the dedication and hard work poured into bringing the #SAelections24 National Results Operation Centre to life. Don't forget to join us for the launch at 3PM! #NROC #BehindTheScenes pic.twitter.com/20DaJz7ukN

— IEC South Africa (@IECSouthAfrica) May 22, 2024

“Die oorblywende streek- of provinsie-tot-nasionale (200) setels sal deur onafhanklike kandidate en politieke partye betwis word. Hierdie vlak van die Nasionale Vergadering sal ook ’n toegewyde stembrief hê. Dit beteken dat verkiesings van die Nasionale Vergadering op twee stembriewe (nasionale stembrief en die nuut ingevoerde streek- of provinsie-na-nasionale stembrief) gebaseer sal word.

“Daarom, ten opsigte van die verkiesings van die Nasionale Vergadering, kan kiesers ’n voorkeurparty op die nasionale stembrief kies en ’n ander voorkeurparty of onafhanklike op die streekstembrief kies.

“Ten opsigte van provinsiale verkiesings sal kiesers egter ’n voorkeurparty of onafhanklike kandidaat op ’n enkele provinsiale stembrief kies,” het die HUB gesê. 

SAnews.gov.za mvh