As deel van ’n breër stel tariewe het Trump ’n 30%-tarief op Suid-Afrikaanse goedere gelê, wat handelsbetrekkinge met Suid-Afrika en ander wêreldwye bondgenote soos Brittanje en Australië beïnvloed.

Pres. Cyril Ramaphosa het beklemtoon dat Suid-Afrika steeds verbind is tot ’n wedersyds voordelige handelsooreenkoms met die VSA, maar hy het kommer uitgespreek oor eensydige en strafmaatreëls wat as hindernisse vir handel en gedeelde welvaart dien. 

The Presidency has noted with concern the newly imposed tariffs on South African exports to the United States of America (USA). https://t.co/Y3YgJd7ECP

— The Presidency ???? (@PresidencyZA) April 3, 2025

“Die tariewe bevestig die dringendheid om ’n nuwe bilaterale en wedersyds voordelige handelsooreenkoms met die VSA te onderhandel, as ’n noodsaaklike stap om langtermyn handelsekerheid te verseker,” sê Ramaphosa.

Die nuwe (wederkerige) tariewe, insluitend ’n 30%-heffing op Suid-Afrikaanse produkte en 25% op die invoer van motors, sal na verwagting handelsbetrekkinge wêreldwyd ontwrig. Ekonome het reeds voorspel dat dit ’n beduidende impak op Suid-Afrika se ekonomie, veral die uitvoersektor, sal hê.

Waldo Krugell, ’n ekonoom by die Noordwes-Universiteit, waarsku dat die tariewe Suid-Afrikaanse produkte minder mededingend op die VSA-mark sal maak, wat pryse vir Amerikaanse verbruikers sal verhoog en waarskynlik die vraag sal verminder. 

Die wederkerige tariewe wat aangekondig is. Grafika: X

“Die verhoging in tariewe maak Suid-Afrikaanse goedere duurder vir Amerikaanse verbruikers, wat waarskynlik die vraag na hierdie produkte sal verminder,” sê hy en voorspel dat dit werkloosheid en negatiewe makro-ekonomiese gevolge sal inhou. Hy erken egter dat Suid-Afrika dalk nuwe markte kan vind, alhoewel plaaslike besighede waarskynlik ’n afname in winsgewendheid sal ervaar.

Hierdie skerp toename in tariewe toon ’n beduidende afwyking van die neiging die afgelope dekades om globale tariewe te verminder. Volgens Krugell is die 30%-tarief ongekend en herinner dit aan tariewe uit die 1920’s. 

“Dit kan ’n reuse-uitkringeffek op globale handel hê.” Vir dekades lank is tariewe verminder, met lande wat gewoond geraak het aan tariewe so laag as 3% of 5%. 30% en 25% is hoë persentasies wat niemand in jare gesien het nie, voeg Krugel by.

https://t.co/CdTzF2sfMZ

— Donald J. Trump (@realDonaldTrump) April 2, 2025

Terwyl die onmiddellike ekonomiese gevolge kommerwekkend is, wys Krugell daarop dat Trump se handelstrategie dikwels skokkende aankondigings behels wat gevolg word deur vertragings of uitsonderings om ruimte vir onderhandelings te bied. 

“Trump is bekend daarvoor dat hy hierdie tariewe as ’n onderhandelingstaktiek gebruik. Daar mag ruimte wees vir aanpassings of ooreenkomste in die komende weke,” sê hy. 

As daar egter geen ooreenkomste bereik word nie, kan die globale handelsoorlog verskerp met ander lande wat vergeldingstariewe op Amerikaanse uitvoer oplê, wat moontlik die koste vir verbruikers wêreldwyd sal verhoog.

Suid-Afrikaanse industrieë wat die kwesbaarste is vir hierdie tariewe, sluit sitrusboerdery, wynproduksie en die motorbedryf in. Dié industrieë voer almal uit na die VSA. 

Die nuwe tariewe kan lei tot werkloosheid en afnames in hierdie plaaslike industrieë. Krugell spreek verder kommernis uit oor die naburige Lesotho, wat nou ’n 50%-tarief op sy uitvoer na die VSA in die gesig staar. “Ek is regtig jammer vir die mense van Lesotho wat die impak van hierdie tariewe selfs meer intens sal ervaar.”

Trump se tariewe is deel van ’n breër strategie om handelswanbalanse aan te spreek, met ten minste ’n 10% tarief op alle invoer na die VSA en hoër tariewe vir 60 lande, insluitend China, die EU, Japan en Viëtnam. 

Effektief vanaf 5 April

Trump het die tariewe geregverdig deur te sê: “Vir jare was hardwerkende Amerikaanse burgers gedwing om aan die kantlyn te sit terwyl ander nasies ryk en magtig geword het, baie daarvan ten koste van ons. Nou is dit ons beurt om te floreer.”

Die tariewe sal effektief wees vanaf 5 April 2025, met landspesifieke tariewe wat volg op 9 April 2025. Ekonome het gewaarsku dat hierdie tariewe inflasie kan veroorsaak, globale voorsieningskettings kan ontwrig, en selfs tot ’n globale resessie kan lei. 

Ontleders waarsku dat, terwyl Trump poog om die Amerikaanse vervaardiging te herleef, die kompleksiteit van globale handelsverhoudings beduidende uitdagings kan meebring.

OFM Nuus mvh