Die Agbiz/IDC Agribesigheidsindeks (ACI) het in die eerste kwartaal van 2024 onveranderd gebly nadat dit in die vierde kwartaal van 2023 met 10 punte tot 40 verswak het - die laagste vlak sedert die tweede kwartaal van 2020 toe die Covid-19 pandemie op sy hoogtepunt was.

Die nuutste ACI-telling is net onder die neutrale 50-puntmerk, wat daarop dui dat Suid-Afrikaanse landbouondernemings steeds bekommerd is oor sake-omstandighede.

“Hierdie pessimisme spruit hoofsaaklik uit faktore in onlangse opnames wat nog nie aangespreek is nie, asook nuwe uitdagings soos ongunstige weertoestande,” sê Agbiz se hoofekonoom, Wandile Sihlobo.

Die opnames is gedoen in die eerste drie weke van Maart en het ondernemings in alle landbousubsektore regoor Suid-Afrika gedek.

Die ACI bestaan uit tien subindekse, waarvan drie in die eerste kwartaal van 2024 teruggesak het, terwyl die res ’n geringe verbetering getoon het.

• Die omsetsubindeks het met 14 punte tot 52 afgeneem. Hierdie verswakking in sentiment weerspieël die verwagtinge van ’n swak somergraan- en oliesaadoes op ’n terrein waar die insetkoste relatief hoog bly. Ook die veebedryf het nou relatief hoër insetkoste.
• Die subindeks wat die uitvoervolume-sentiment meet, het verder met 7 punte tot 35 gedaal. Dit dui op die moontlike afname in uitvoervolumes vanjaar van ’n rekorduitvoer van US$13,2 miljard in 2023. Die grootste uitdaging is die moontlike swak graanoeste, terwyl die volumes vrugte, wyne en vleis redelik stabiel kan bly. Verder het die aanhoudende bekommernis oor onderpresterende hawens en spoorweë ook bygedra tot die negatiewe ingesteldheid.
• Die subindeks vir algemene landbou-omstandighede het met 22 punte tot 18 verminder, die laagste vlak sedert die eerste kwartaal van 2016. Hierdie resultate is nie verrassend nie en weerspieël die skade wat die hittegolf en droogte sedert die begin van Februarie in die somergraan- en oliesaadproduserende streke van Suid-Afrika veroorsaak het, met oesvoorspellings wat ook aansienlik in die komende maande verlaag kan word.
• Die netto bedryfsinkomste-subindeks, tipies in lyn met die omset, het effens met een punt van die vorige kwartaal tot 48 in die eerste kwartaal verbeter. Die landbouondernemings wat hoofsaaklik finansiële dienste lewer het hiertoe bygedra.
• Die markaandeel van die landbousubindeks het met 6 punte tot 59 verbeter. Behalwe vir die respondente in die insettebedryf, wat ’n verbetering getoon het, het die meeste oor die algemeen ’n onveranderde siening van die vorige kwartaal gehad.
• Die werkgeleenthede-subindeks het met 3 punte tot 50 gestyg. Dit was ’n verrassing gegewe die huidige uitdagende landbouproduksievlak.
• Die kapitaalbeleggings-subindeks het met 7 punte tot 50 verbeter. Dit dui waarskynlik op beleggings in alternatiewe energiebronne, aangesien die sektor voortgaan om homself teen beurtkrag te verskans.
• Die subindekse van die debiteurevoorsiening vir slegte skuld en finansiële koste word anders geïnterpreteer as die bogenoemde indekse. ’n Afname word beskou as ’n gunstige ontwikkeling, terwyl ’n toename op lopende finansiële druk aandui. In die eerste kwartaal van 2024 het die debiteurevoorsieningsubindeks met 9 punte tot 27 afgeneem, wat ’n gunstige ontwikkeling is. Intussen het die finansiële koste-indekse met 14 punte tot 27 gestyg, wat aandui dat landboubesighede steeds bekommerd is oor die verhoogde rentekoers in ’n bedryf waar die plaaslike skuld net oor R200 miljard beloop.

"Hoewel weerstoestand-verwante risiko's ’n groot bekommernis vir hierdie jaar is, bly daar aspekte wat beleidmakers, in samewerking met die private sektor, kan aanpak om die langtermyn-groeipotensiaal van Suid-Afrika se landbou te ontsluit. 

"Dit sluit in die aanspreek van die verswakkende munisipaliteite, verslegte paaie, dieresiektes, doeltreffendheid in die registrasie van nuwe agrichemikalieë en sade, stygende misdaad, ondoeltreffende logistiek en beurtkrag," sê Sihlobo.

OFM Agri cvdw