Die landbousektor kan ’n sleutelsektor wees om Suid-Afrika se jeugwerkloosheidskrisis aan te spreek, maar dit sal vereis dat belanghebbendes in die bedryf nou saamwerk en gerigte ondersteuning bied. Dit is die mening van Van der Byl Roux, korporatiewe strategiespesialis by Al Mabroor Projects.

Die jongste syfers van Statistieke Suid-Afrika wys dat die totale werkloosheidsyfer effens gedaal het tot 32,1% in die derde kwartaal van 2024. Die jeugwerkloosheidskrisis bly egter skrikwekkend hoog, met 60,2% van jongmense tussen 15 en 24 jaar werkloos en 40,4% in die ouderdomsgroep 25 tot 34 jaar sonder werk. 

“Hierdie situasie dra by tot sosiale onstabiliteit en behoort groot kommer by die regering te wek,” meen Roux.

Die uitdaging van outomatisering

Hoewel die landboubedryf ’n toename gesien het in werksgeleenthede na 935 000 poste in die derde kwartaal, bly dit ’n baie klein deel van die totale arbeidsmark. Die sektor het ook drastiese strukturele veranderinge ondergaan, met verhoogde outomatisering wat arbeidsintensiewe take vervang.

“Outomatisering is veral prominent in gewasproduksie, soos mielies en sonneblomme. In die veesektor is outomatisering minder algemeen, maar die gebruik van gevorderde tegnologie, soos ID-etikette wat diere se geskiedenis dokumenteer, bied nuwe geleenthede vir jongmense wat tegnologievaardig is.”

Die belangrikheid van opleiding

Een van die grootste struikelblokke vir groei in die sektor is die gebrek aan relevante opleiding. “Ons het gesien hoe die afskaffing van vorige landboukolleges ’n gaping geskep het in die beskikbaarheid van praktiese en teoretiese kennis.

“Tegniese en beroepsgerigte onderwyskolleges (TVET’s) moet nou nouer saamwerk met die private sektor om kursusse relevant en prakties toepaslik te maak.”

Roux stel voor dat die ou tegnikonmodel, wat akademiese opleiding met praktiese werkservaring kombineer, heroorweeg word.

Vennootskappe as sleutel tot transformasie

Vir opkomende boere is transformasie ’n noodsaaklikheid, maar dit is ’n komplekse proses. Roux beklemtoon dat opkomende boere toegang tot grond, kapitaal, kundigheid en markte benodig.

“Die Rafi-inisiatief, ’n openbare-private vennootskap in die Chris Hani-distrik van die Oos-Kaap, is ’n voorbeeld van hoe sulke vennootskappe sukses kan behaal. Ons help boere om van bestaansboerdery oor te skakel na volhoubare kommersialisering deur finansiering, saad, masjinerie en kundigheid beskikbaar te stel.”

Hierdie ondersteuning sluit ook in voedingsformulerings vir diere, telingadvies en toegang tot markte. Deur ’n geïntegreerde benadering bied Al Mabroor Projects voorspelbare uitkomste en biosekuriteit, wat belangrik is vir plaaslike en internasionale markte

’n Pad vorentoe

Roux glo dat die regering meer moet doen om infrastruktuurbottelnekke aan te spreek, soos vervalle paaie, beperkings op spoorvrag, swak bestuur van hawens en watertekorte.

“Landbou is ’n langtermynbedryf. Daar is geen vinnige oplossings nie, maar deur samewerking tussen die private sektor en die regering kan ons die sektor versterk en werksgeleenthede vir jong mense skep.”

Deur sulke vennootskappe en gerigte strategieë kan die landbousektor nie net ’n bydrae lewer tot voedselveiligheid en buitelandse valuta-inkomste nie, maar ook ’n werklike oplossing bied vir Suid-Afrika se werkloosheidskrisis.

OFM Agriculture/Robyn Schutte mvh